آشنایی با انواع قارچ پوستی و تفاوت‌های بین آن‌ها
عفونت‌های قارچی پوست، یک اتفاق رایج هستند و ممکن است هر فردی را درگیر کنند. در زمان‌های گذشته به دلیل عدم بهداشت و آگاهی افراد، انواع قارچ پوستی بیشتر رایج بودند، اما امروزه با رعایت بهداشت و افزایش آگاهی مردم کمتر با این عفونت‌های مزاحم مواجه می‌شویم. درک ویژگی‌ها و تفاوت‌های انواع قارچ‌های پوستی برای تشخیص، درمان و پیشگیری موثر ضروری است؛ به همین دلیل قصد داریم در این مطلب، شما را با انواع قارچ پوستی، تفاوت‌ها، علائم و علل ایجاد آن‌ها آشنا کنیم. اگر می‌خواهید برای همیشه از شر انواع قارچ‌های پوستی در امان باشید، این مطلب را تا انتها دنبال کنید.
قارچ پوستی به چه معناست؟
قارچ‌های پوستی که به عنوان درماتوفیت‌ها یا پاتوژن‌های قارچی نیز شناخته می‌شوند، میکروارگانیسم‌هایی هستند که پوست، مو و ناخن‌ها را آلوده می‌کنند. این قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. منبع تغذیه قارچ‌های پوستی کراتین است، پروتئینی که در لایه‌های بیرونی پوست، مو و ناخن یافت می‌شود و انواع عفونت‌های قارچی را ایجاد می‌کند.
عفونت قارچ پوستی زمانی رخ می‌دهد که این قارچ‌ها بیش از حد رشد یا به سد محافظ پوست نفوذ کنند. توجه به این نکته مهم است که بیشتر قارچ‌های پوستی مسری هستند و می‌توانند از طریق تماس مستقیم با افراد آلوده، سطوح آلوده یا وسایل شخصی مشترک مانند لباس و حوله پخش شوند. شناسایی سریع و درمان مناسب عفونت‌های قارچی پوست برای جلوگیری از انتشار و کاهش علائم ضروری است.
دلایل ابتلا به انواع قارچ پوستی
اصلا چرا به انواع قارچ پوستی مبتلا می‌شویم؟ علل عفونت‌های قارچی پوست بسته به نوع خاصی از قارچ درگیر می‌تواند متفاوت باشد. با این حال، چندین عامل مشترک در ایجاد این عفونت‌ها نقش دارند. در اینجا برخی از دلایل ابتلا به انواع قارچ پوستی را ذکر می‌کنیم:
- تغییرات هورمونی: قارچ‌های پوستی به طور طبیعی روی پوست و سایر قسمت‌های بدن وجود دارند. شرایط خاص مانند تغییرات هورمونی تعادل را به هم می‌زند و منجر به رشد بیش از حد قارچ‌ها و عفونت می‌شود.
- تماس مستقیم با سطوح آلوده: لمس پوست آسیب دیده یا به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی مانند لباس و حوله قارچ‌ها را از فردی به فرد دیگر منتقل می‌کند.
- گرما و رطوبت: قسمت‌هایی از بدن که بیشتر عرق می‌کنند، مانند کشاله ران، زیربغل و پاها در اثر تعریق بیش از حد و طولانی ممکن است دچار قارچ شوند.
- بهداشت ضعیف: ناتوانی در تمیز و خشک نگه داشتن پوست، عدم تعویض سریع لباس‌های مرطوب یا عرق کرده و استفاده از وسایل مشترک بدون ضدعفونی مناسب باعث ابتلا به انواع قارچ پوست می‌شوند.
- شرایط محیطی: این شامل رفتن به مکان‌های عمومی مانند اتاق‌های رختکن، استخرها یا حمام عمومی است که قارچ‌ها می‌توانند رشد و گسترش یابند.
- سیستم ایمنی ضعیف: اگر سیستم ایمنی ضعیف باشد نمی‌تواند با عفونت‌های قارچی مبارزه کند. بیماری‌های زمینه‌ای، مصرف داروهای خاص و … باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شود.
انواع قارچ پوستی کدامند؟
آشنایی با انواع مختلف قارچ‌های پوستی ضروری است، زیرا به ما امکان می‌دهد ویژگی‌های خاص، علائم و گزینه‌های درمانی مناسب برای هر نوع عفونت را بشناسیم. با درک تفاوت انواع قارچ پوست، می‌توانیم فورا آن را درمان و از گسترش عفونت جلوگیری کنیم. در ادامه با انواع قارچ پوستی، تفاوت‌ها و علائم آن‌ها آشنا می‌شوید.
1- قارچ کرم حلقوی
کرم حلقوی نوعی عفونت قارچی است که پوست، ناخن و مو را درگیر می‌کند. برخلاف نامش، نحوه ایجاد بیماری عفونی کرم حلقوی توسط یک کرم نیست! بلکه گونه‌های مختلف قارچ از جمله تریکوفیتون و اپیدرموفیتون آن را به وجود می‌آورند. این قارچ‌ها روی کراتین، پروتئینی که در لایه‌های بیرونی پوست، مو و ناخن یافت می‌شود، رشد می‌کنند. کرم حلقوی بسیار مسری است و می‌تواند از طریق تماس مستقیم با افراد آلوده، اشیا یا سطوح آلوده گسترش یابد.
علائم قارچ کرم حلقوی
قارچ کرم حلقوی معمولا به صورت بثورات دایره‌ای یا حلقه‌ای شکل روی پوست ظاهر می‌شود که لبه‌های برجسته و قرمز و مرکز شفافی دارند. ناحیه آسیب دیده ممکن است خارش‌دار، پوسته‌پوسته و گاهی همراه با تاول باشد. اگرچه کرم حلقوی می‌تواند در هر جایی از بدن رخ دهد، اما مکان‌های رایج‌تر پوست سر، پا و کشاله ران هستند.
- مطلب مرتبط: بیماری عفونی کرم حلقوی پوست چگونه ایجاد می‌شود؟
2- قارچ تینه‌آ ورسیکالر (پیتریازیس رنگارنگ)
بهتر است بدانید علت ایجاد قارچ پیتریازیس رنگارنگ یا تینه‌آ ورسیکالر، رشد بیش از حد مخمر مالاسزیا است که به طور طبیعی روی پوست وجود دارد. رشد مالاسزیا تحت تاثیر عواملی مانند هوای گرم و مرطوب، تعریق بیش از حد، پوست چرب، تغییرات هورمونی و ضعف سیستم ایمنی است؛ به همین دلیل در مناطق گرمسیری یا نیمه‌گرمسیری شایع‌تر است و در ماه‌های گرم‌تر رخ می‌دهد. خوشبختانه این نوع قارچ مسری نیست.
علائم قارچ تینه‌آ ورسیکالر (پیتریازیس رنگارنگ)
این قارچ به صورت لکه‌هایی روشن‌تر یا تیره‌تر از رنگ پوست، روی قسمت‌های بالایی بدن از جمله سینه، پشت، شانه‌ها و بازوها ایجاد می‌شود. رنگ این لکه‌ها از سفید و صورتی تا قهوه‌ای متفاوت است. در برخی موارد، لکه‌ها ممکن است خارش خفیفی داشته باشند یا کمی پوسته‌پوسته شوند.
- مطلب مرتبط: قارچ پیتریازیس رنگارنگ (تینه‌آ ورسیکالر) چیست؟
3- قارچ انگشت پا (پای ورزشکار)
قارچ انگشت پا که با عنوان پای ورزشکار نیز شناخته می‌شود، یک عفونت قارچی شایع است که عمدتا پاها، به ویژه فضاهای بین انگشتان پا را درگیر می‌کند. این بیماری توسط انواع مختلفی از قارچ‌ها از جمله تریکوفیتون و اپیدرموفیتون ایجاد می‌شود که در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. قارچ انگشت پا معمولا از طریق تماس مستقیم با سطوح یا وسایل آلوده مانند جوراب، کفش یا حوله پخش می‌شود و بسیار مسری است. معمولا در مکان‌های عمومی مانند اتاق‌های رختکن، استخرهای شنا و دوش‌های عمومی وجود دارد. برای پیشگیری از ابتلا به قارچ انگشتان پا، از پوشیدن کفش‌های تنگ یا غیرقابل تنفس، تعریق بیش از حد، بهداشت و راه رفتن با پای برهنه در مکان‌های عمومی خودداری کنید و همیشه پاهای خود را تمیز نگه دارید.
علائم قارچ انگشت پا (پای ورزشکار)
اصلی‌ترین علائم عفونت قارچ انگشتان پا خارش، سوزش، قرمزی و پوسته‌پوسته شدن پا است. پوست آسیب دیده ممکن است خشک، دچار ترک یا تاول شود. در برخی موارد، عفونت می‌تواند به کف پا و ناخن‌های پا سرایت کند و باعث ضخیم شدن و تغییر رنگ آن شود.
4- قارچ ناخن
قارچ ناخن که از نظر پزشکی با نام اونیکومیکوز شناخته می‌شود، یک عفونت قارچی شایع است که ناخن‌ها، به خصوص ناخن‌های پا را درگیر می‌کند. قارچ ناخن معمولا توسط درماتوفیت‌ها ایجاد می‌شود، گروهی از قارچ‌ها که در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. درمان قارچ ناخن به دلیل ماهیت حفاظتی ناخن‌ها می‌تواند چالش برانگیز باشد، زیرا ناخن از رسیدن داروهای ضد قارچ به عفونت جلوگیری می‌کند. سن بالا، ضعف سیستم ایمنی، گردش خون ضعیف، دیابت، قرار گرفتن طولانی‌مدت در محیط‌های مرطوب و آسیب قبلی ناخن باعث ایجاد قارچ ناخن می‌شوند. برای جلوگیری از ابتلا به این قارچ، ناخن‌های پای خود را همیشه تمیز و کوتاه نگه دارید یا سوهان بکشید. قارچ ناخن نیز مسری است.
علائم قارچ ناخن
قارچ ناخن اغلب به صورت یک نقطه سفید یا زرد زیر نوک ناخن شروع می‌شود. با پیشرفت عفونت، قارچ به عمق ناخن نفوذ می‌کند و باعث ضخیم شدن، شکننده شدن و تغییر رنگ آن می‌شود. ناخن ممکن است رنگ مایل به زرد یا قهوه‌ای پیدا کند و تغییر شکل دهد. در برخی موارد، ناخن آلوده ممکن است از بستر ناخن جدا شود و منجر به درد، ناراحتی و بوی بد شود.
- مطلب مرتبط: قارچ ناخن چیست؟ آیا یک بیماری مسری است؟
5- قارچ پوست سر
از جمله نکاتی که باید درباره قارچ پوست سر بدانید این است که به راحتی توسط شانه، برس، کلاه و بالش منتقل می‌شود. این عفونت توسط قارچ‌های درماتوفیت ایجاد می‌شود و بیشتر کودکان را درگیر می‌کند. پزشک با ارزیابی بالینی، معاینه قسمت آسیب‌دیده پوست سر و نمونه‌برداری این نوع قارچ را تشخیص می‌دهد. درمان قارچ پوست سر اغلب شامل استفاده از داروهای ضد قارچ خوراکی است، زیرا درمان‌های موضعی ممکن است به طور موثر به پوست سر نفوذ نکنند. در برخی موارد، شامپوهای دارویی یا کرم‌های ضد قارچ نیز ممکن است به عنوان درمان کمکی تجویز شوند. برای جلوگیری از گسترش قارچ پوست سر، بهداشت مناسب مانند شستن منظم مو و پوست سر را رعایت کنید. وسایل شخصی را نیز به اشتراک نگذارید.
علائم قارچ پوست سر
قارچ پوست سر می‌تواند با طیف وسیعی از علائم از جمله خارش، قرمزی، پوسته‌پوسته شدن و تشکیل لکه‌ها روی پوست سر ظاهر شود. در برخی موارد، این قارچ می‌تواند باعث ریزش مو یا شکسته شدن موها شود که به الگوهای “نقطه سیاه” یا “لکه خاکستری” معروف است.
- مطلب مرتبط: نکات مهمی که در مورد قارچ پوست سر باید بدانید!
6- قارچ کشاله ران (خارش جوک)
قارچ کشاله ران که به عنوان خارش جوک نیز شناخته می‌شود، یک عفونت قارچی شایع است که ناحیه کشاله ران را تحت تاثیر قرار می‌دهد. این عفونت بیشتر مردان را درگیر می‌کند، اما زنان هم ممکن است به آن مبتلا شوند. نحوه ایجاد قارچ کشاله ران نیز توسط انواع مختلفی از قارچ‌ها از جمله درماتوفیت‌ها است که باز هم در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند. تعریق بیش از حد، پوشیدن لباس‌های تنگ یا غیر قابل تنفس، بهداشت ضعیف و سیستم ایمنی ضعیف بدن خطر ابتلا به قارچ کشاله ران را افزایش می‌دهند. خارش جوک معمولا با استفاده از کرم‌ها، پودرها یا اسپری‌های ضد قارچ درمان می‌شود. در موارد عفونت شدیدتر، داروهای ضد قارچ خوراکی تجویز می‌شوند.
علائم قارچ کشاله ران (خارش جوک)
خارش جوک معمولا به صورت بثورات قرمز و خارش‌دار در ناحیه کشاله ران، از جمله قسمت داخلی ران، باسن و اندام تناسلی ظاهر می‌شود. بثورات ممکن است دارای یک لبه برجسته و پوسته‌پوسته باشد و می‌تواند به صورت دایره‌ای یا حلقه مانند به بیرون گسترش یابد. علائم اغلب با خارش، سوزش و ناراحتی همراه هستند. در برخی موارد ممکن است پوست به دلیل خاراندن دچار ترک خوردگی، تاول یا عفونت ثانویه شود.
7- عفونت قارچی دهان (برفک دهان)
عفونت قارچی دهان که به عنوان برفک دهان نیز شناخته می‌شود، دهان، زبان و گلو را درگیر می‌کند.عوامل ایجاد عفونت قارچی یا برفک دهان شامل رشد بیش از حد کاندیدا، نوعی مخمر است که به مقدار کم در حفره دهان وجود دارد. سیستم ایمنی ضعیف، برخی داروها (مانند آنتی بیوتیک ها یا کورتیکواستروئیدها)، دیابت کنترل نشده، خشکی دهان، بهداشت نامناسب دهان، سیگار کشیدن و استفاده از دندان مصنوعی آلوده خطر ابتلا به برفک دهان را افزایش می‌دهند.
درمان برفک دهان معمولا شامل داروهای ضد قارچی شستشوی دهان یا قرص‌های پاستیل است که به از بین بردن رشد بیش از حد کاندیدا کمک می‌کنند. رعایت بهداشت دهان و دندان، مانند مسواک زدن منظم دندان‌ها و زبان، نخ دندان کشیدن و استفاده از دهان شویه‌های ضدعفونی کننده به پیشگیری از برفک دهان کمک می‌کند.
علائم قارچ برفک دهان
برفک دهان به صورت لکه‌های کرمی، سفید یا زرد روی زبان، قسمت داخلی گونه‌ها، لثه‌ها، لوزه‌ها یا سقف دهان ظاهر می‌شود. این لکه‌ها ممکن است ظاهری شبیه پنیر داشته باشند و حتی احساس درد یا ناراحتی در دهان ایجاد کنند. در برخی موارد، مناطق آسیب‌دیده هنگام خراشیدن یا مسواک زدن خونریزی می‌کنند. سایر علائم رایج برفک دهان عبارتند از: احساس درد یا سوزش در دهان، مشکل در بلع، تغییر طعم و احساس خشکی یا پنبه‌ای در دهان.
8- سندرم گل سرخ (اسپوروتریکوزیس)
اسپوروتریکوزیس که با نام سندرم گل سرخ نیز شناخته می‌شود، معمولا در خاک و گیاهان به ویژه در پوشش گیاهی پوسیده یافت می‌شود. اسپوروتریکوزیس در درجه اول پوست را درگیر می‌کند، اما می‌تواند به سایر نواحی بدن از جمله ریه‌ها، استخوان‌ها، مفاصل و سیستم عصبی مرکزی نیز نفوذ کند. شایع‌ترین شکل اسپوروتریکوز، اسپوروتریکوز جلدی است که قارچ از طریق بریدگی، خراش یا سوراخ وارد پوست می‌شود. برای پیشگیری از ابتلا به این قارچ، هنگام تماس با گیاهان و خاک، لباس‌های محافظ، دستکش و کفش مناسب بپوشید. مراقبت و بهداشت مناسب زخم نیز برای کاهش خطر عفونت مهم است.
علائم سندرم گل سرخ (قارچ اسپوروتریکوزیس)
این عفونت معمولا به صورت یک برآمدگی یا ندول کوچک بدون درد در محل ورود شروع و به تدریج به یک زخم یا ضایعه قرمز و بدون درد تبدیل می‌شود. با گذشت زمان، عفونت می‌تواند در امتداد عروق لنفاوی گسترش یابد و باعث ایجاد زنجیره‌ای از زخم‌ها در یک الگوی خطی شود. این زخم‌ها معمولا با تورم خفیف همراه هستند و ممکن است مایع شفاف یا مایل به زردی را تخلیه کنند. در برخی موارد، این عفونت مزمن می‌شود و درمان آن ماه‌ها طول می‌کشد.
درمان انواع قارچ پوستی ساده است!
در این مطلب شما را با انواع قارچ پوستی، علائم، دلایل ایجاد و نحوه پیشگیری از آن‌ها آشنا کردیم. حتما حالا بهتر می‌دانید چگونه با این عفونت‌های مزاحم مبارزه کنید؛ حتی تلاش می‌کنید با رعایت بهداشت و تقویت سیستم ایمنی خود، از ابتلا به هر نوع قارچ پوستی جلوگیری کنید. همانطور که در این مطلب خواندید، تمامی این قارچ‌ها در محیط‌های گرم و مرطوب رشد می‌کنند، پس از حالا بعد تعریق و رطوبت بیش از حد بدن خود را بشویید و خشک کنید. اگر هر نوع از این قارچ‌های پوستی دامن‌گیرتان شد، اصلا نترسید، کافیست به پزشک مراجعه کنید و با مصرف مرتب داروهای موضعی و خوراکی، عفونت قارچی را به راحتی و در سریع‌ترین زمان ممکن درمان کنید.
تمامی مطالب مجله کامان با استفاده از منابع معتبر و به روز نوشته شده است اما با توجه به حساس بودن مطالب این حوزه، هیچگاه توصیه نمی‌کنیم که بدون مشورت با پزشک از مطالب مقالات در سطح اینترنت برای درمان استفاده کنید. همه مقالات صرفا جنبه آموزش و اطلاع‌رسانی دارند و هیچگاه نباید جایگزین مراجعه به پزشک شود، در غیر اینصورت عواقب احتمالی بر عهده‌ی خود فرد خواهد بود.
با توجه به این نکات، مجله کامان مسئولیت هر گونه استفاده‌ی نادرست از محتوای این رسانه را که باعث بوجودآمدن مشکل یا عارضه‌ای برای فرد شود، از خود سلب می‌کند.
نظرات کاربران